در سالهای اخیر زعفران بیشتر از قبل در صنعت لوازم آرایشی مورد توجه قرار گرفتهاست. از زمانهای دور، زعفران برای کاربردهای حوزه آرایشی، چه بصورت جذب از طریق پوست و چه به صورت دمکرده آن، در مخلوط با نوعی روغن یا بصورت خیسانده شده در شیر الاغ، بکار میرفته است.
حتی کلوپاترا از آن در محصولات زیبایی خود استفاده میکرد. در طب سنتی ایرانی، زعفران برای زیبایی چهره و همچنین برای درمان باد سرخ (Erysipelas)بکار میرود. در طب سنتی یونان، زعفران برای طراوت بخشیدن به پوست صورت و تقلیل غلبه صفرا و درمان آکنه، امراض پوستی و زخم ها بکار میرفته است. در هندوستان زنان هندو از زعفران برای ساختن بیندی، نقطه زردرنگ روی پیشانیشان، استفاده میکردند. در فرهنگ هندو این نقطه زردرنگ چشم سومی است که نشانه بخت و اقبال بلند است. امروزه مطالعات بسیاری روی سرگل های زعفران انجام شده که نشان میدهند این گیاه از لحاظ کروسین و کائمفرول غنی بوده و در نتیجه منبع مهمی از ترکیبات زیست فعال برای فرمولاسیونهای بالقوه محصولات زیبایی هستند. علاوه بر خصوصیات آنتیاکسیدان، مشخص شدهاست که زعفران منافع بسیاری برای کاربردهای آرایشی دارد. در ادامه نویدبخشترین این کاربردها فهرست شده اند.
عامل ضد اشعه ماوراء بنفش
چنانچه پوست شما به مدت طولانی در معرض نور مستقیم خورشید واقع شود، به دلیل تماس سلول های پوستی با اشعه ماوراء بنفش، ممکن است ضایعههای شدیدی در پوست ایجاد کند. مشخص شده است که زعفران اثرات ضد اشعه داشته و میتواند پوست را از اشعه مخرب ماوراء بنفش حفظ کند. مطالعات نشان دادهاند که لوسیون زعفران میتواند ضد آفتاب بهتری نسبت به هوموسالات (ترکیبی که در برخی ضد آفتابها بکار میرود) باشد. بنابراین زعفران میتواند به عنوان یک عامل طبیعی جذب اشعه ماوراء بنفش بکار رود. علاوه بر خصوصیات ضد آفتاب و مرطوب کننده، زعفران به دلیل خواص آنتیاکسیدانی، خاصیت جلوگیری از سرطان را نیز داراست.
کاهش قرمزی نقاط تیره پوست
مشخص شده است که زعفران رنگدانههای معروف به ملانین را کاهش می دهد. بنابراین نقش بسیار موثری به عنوان عامل روشن کننده پوست ایفا میکند. فرمولاسیونی حاوی عصاره زعفران تاثیر مثبت بسیار زیادی بر کاهش رنگدانههای پوستی و همچنین ایجاد هماهنگی در رنگ پوست را دارد.
اثر ضد پیری و امراض پوستی
در لوازم آرایشی گیاهی سنتی، زعفران بصورت محلول با چند برگ ریحان برای درمان تاولهایی مانند آکنه میتواند بکار رود. ترکیبی از محلول زعفران در روغن نارگیل یا زیتون فرابکر و کمی شیر خام روش موثری برای بهبود گردش خون و لایهبرداری از ضایعات پوستی صورت محسوب میشود. زعفران به عنوان تقلیلدهنده برخی امراض مانند اریتما که با ورم، سرخی یا جوش همراه است، شناخته شده است چراکه زعفران به دلیل خاصیت آنتیاکسیدانی بسیار بالا مانع از ظهور نشانههای تورمی در پوست میگردد. بکارگیری فرمولاسیون حاوی سه درصد از عصاره گیاه زعفران روی پوست میتواند در مدیریت ملانوما مفید باشد. همچنین آزمایشهای بالینی در مطالعات نشان دادهاند، زعفران برای پوست اثرات ضد خارش و ضد التهابی در پی دارد و نیز موجب تقویت پوست میشود.
عطرسازی
زعفران به محض خشک شدن، بویی از خود ساتع میکند که آریستوفانهای یونان آن را «بوی شهوانی» تعریف کردهاند. این بو از عنصر سافرانال است که اصلیترین ترکیب خوشبوکننده زعفران محسوب شده و از آن واژه زعفران بدست آمده است. در یونان باستان، زعفران عمدتا یک رنگ سلطنتی محسوب میشد که گاهی به عنوان عطر در سالنهای تئاتر، میادین ورزشی، و نیز حمام بکارمیرفت و بعدها استفاده از آن در بین عموم مردم بیشتر شد. بعلاوه در زمان سلسله اشکانیان، از زعفران به عنوان جزء تشکیلدهنده عطرهای سلطنتی استفاده میشد که این عطرها شامل یک روغن طراوتبخش برای پادشاهان و رهبران آیینی بود. امروزه ما این بوی شیرین و دلپذیر را در انواع عطرها، هم مردانه و هم زنانه پیدا میکنیم.
زعفران به عنوان یک رنگدانه طبیعی در لوازم آرایشی
بطور تاریخی، رنگدانههای گیاهی مانند کورکامین زردچوبه، آنتوسینانین چغندر، کاروتنوید فلفل، کلروفیل از برگ های سبز و زعفران برای رنگ دادن به غذا و لوازم آرایشی استفاده میشده است. امروزه، بسیاری از لوازم آرایشی تجاری با رنگدهندههای مصنوعی ساخته میشوند که در بلندمدت میتوانند عوارض جانبی داشته باشند. با این حال روند فعلی به سمت استفاده از عناصر طبیعی سالم در این محصولات آرایشی است. در لوازم آرایشی، زعفران به دلیل قیمت بسیار بالا، به مقدار کمی مورد استفاده قرار گرفته است. این ماده به عنوان جایگزین زردچوبه بکار میرود زیرا که رنگ زردچوبه با قرارگیری در معرض نور، رو به افول میرود در حالیکه در زعفران اینگونه نیست. زعفران همچنین میتواند جایگزین مناسبی برای تارترازین (یک رنگ صنعتی بسیار خطرناک است) باشد.
اثر ضد چاقی
ترکیبات سرشار از آنتیاکسیدان زعفران میتواند چاقی و ناهنجاریهای متابولیک ناشی از آن را تعدیل کند. همچنین میتواند در پیشگیری، کنترل و مدیریت اضافه وزن و چاقی بسیار موثر باشد. باوجود اینکه شواهد قوی مبنی بر اثر کاهش وزن زعفران در افراد چاق وجود ندارد، اما دانش فعلی درخصوص خواص زعفران حاکی از آن است که مکملهای حاوی زعفران حداقل میتوانند در کاهش ریسک رژیمهای کاهش وزن، نقش داشته باشند. به دلیل نبود تحقیقات درخصوص ارزیابی اثربخشی زعفران روی درمانهای ضدچاقی و همچنین به جهت مشخص شدن مکانیزم احتمالی آن، انجام مطالعات پیش بالینی و بالینی، برای نشان دادن پتانسیل کامل سلامت آن، ضروری است.